Marek Hłasko (1934–1969)

Pierwszy zbiór opowiadań Marka Hłaski i od razu wielki sukces młodego pisarza, widzianego podówczas jako sumienie pokolenia czy piszący żółcią mistrz czarnego realizmu. W zbiorze zaznacza się cezura dzieląca go na dwie mniej więcej równe części - pierwszą bardziej socrealistyczną, drugą - już zrywającą z konwencją dotychczas obowiązującą w polskiej literaturze wczesnych lat pięćdziesiątych.

Z pierwszej części godne uwagi opowiadania to "Robotnicy" i "Finis perfectus". Podejmują one temat ulotności życia i (zwłaszcza to pierwsze) szczególnej wartości wspomnień, które z biegiem czasu stają się coraz bardziej odrealnione, idealizując przeszłość.

Druga część to już Hłasko jakiego znamy najlepiej - Jeszcze "Odlatujemy w niebo" zestawia brud i beznadzieję z perspektywą zdobywania kosmosu przez socjalistycznych kosmonautów, natomiast kolejne opowiadania są już bardziej historiami, które mogą zdarzyć się zawsze i wszędzie. "Śliczna dziewczyna" to efekt młodzieńczych obserwacji dotyczących fascynacji cielesnych i rzeczywistości, która je weryfikuje, najczęściej negatywnie. "Lombard złudzeń" podobnie ujmuje ten sam temat, ale tym razem to mężczyzna ponosi całą winę, a jedyną postacią niczym niesplamioną jest dziecko. "Pętla" to epicka wręcz opowieść o nałogu i walce z nim, w której bezskutecznie wspiera bohatera jego narzeczona. Dialogi z baru "Pod Orłem" przeszły już do historii nie tylko polskiej literatury, ale i kina. "Pierwszy krok w chmurach", tytułowe opowiadanie, jest prostą, ale niesamowicie sugestywną historią, gdzie miłość dwojga młodych i wrażliwych ludzi zestawiona została z brutalizmem i światem, którego twarda rzeczywistość nie akceptuje słabych.
[Zrodlo: Biblionetka]… (mer)

Marek Hłasko jest symbolem buntu lat 50. Bohaterowie jego książek to outsiderzy, osoby nie mogące się pogodzić z panującymi zwyczajami i moralnością. "Sowa, córka piekarza" nie odbiega od schematu.

Protagonista Grzegorz, śmiertelnie chory na serce 33-letni mężczyzna, zostaje wydalony z pracy w gazecie za brak moralności, który doprowadził do śmierci koleżankę z redakcji oraz jej męża. Za namową nieznajomego z pociągu postanawia udać się po pracę do byłego lotnika, a obecnie właściciela warsztatu samochodowego. Żyjąc pod jego dachem prowadzi życie godne outsidera: bez skrupułów romansuje z mężatką, szantażuje, wykorzystuje innych. Przeplatające się motywy familijne, romans, polityczne represje, nieunikniona data śmierci, pokropione soczystymi opisami chorej moralności, czynią tą książkę niezwykle emocjonującą.

Jest to jedna z tych pozycji, gdzie nie ma miejsca na cnotę, współczucie, wiarę i bezinteresowność. Kipi za to szczerością, zdradą, walką o to, na co ma się ochotę. Nie każdemu odpowiada ten styl; lecz gdy komuś odpowiada, będzie zadowolony z lektury.
[Zrodlo: Biblionetka.pl]… (mer)