Jan Lauwereyns

In 2007 las ik met veel plezier Anophelia! De mug leeft, zijn vijfde dichtbundel, en toen ik Gehuwde rotsen van twee verschillende mensen getipt kreeg, besloot ik het boek te halen in de bib.

Er prijkt ‘roman’ op de cover, maar dat strookt toch niet helemaal met de gangbare definitie. Gehuwde rotsen is vormelijk atypisch: een tiental hoofdstukken start telkens met een foto uit het familiearchief, dan een stuk of tien gedichten en daarna een twintigtal bladzijden fragmentarisch proza – biografische & filosofische beschouwingen.

Lauwereyns’ focus ligt op de zelfmoord van zijn moeder, het mislukte huwelijk van z’n ouders en zijn eigen scheiding – liefde en de vraag of het leven wel de moeite waard is ondanks al de angst en pijn. Het boek is een geslaagde mengeling van autobiografie, poëzie en essay, en toch werkt het wel degelijk als een roman omdat het een verhaal betreft: geen netjes afgelijnde vertelling, maar we zijn als lezer wel getuige van de poging van een man om grip te krijgen op zichzelf en de zelfmoord van zijn moeder. Het is geen vrolijk boek: miserie “geeft de contouren”, is “het raamwerk van dèes, van da getokkel ier, d’iên misère en d’aender, en wa doe’d’ermé“.

Gehuwde rotsen is nog op een andere manier een mengeling: Lauwereyns is een intellectueel die veel gelezen heeft, en verwijst naar allerlei auteurs, maar tezelfdertijd is hij lichtvoetig, volks zelfs – het proza is doorspekt met Antwerps dialect, en zijn formele keuzes geven hem ook veel vrijheid, alles is soepel in dit boek, soepel en naakt en eerlijk.

Ook al permitteert Lauwereyns zich vormelijk veel, en staan er citaten in van Darwin en David Benatar en Blanchot en Spinoza, toch is Gehuwde rotsen niet pretentieus – integendeel. Het resultaat is een roman die “Ambitieus én onnozel” is, in een toonaard die je niet zo veel tegenkomt in onze letteren.

Het boek zit vol gevoelens, en Lauwereyns probeert die in hun waarde te laten door hun veelheid en veelkantigheid te beschrijven. Het volgende fragment deed me beseffen dat mijn eigen drang naar nuances eigenlijk een soort gulzigheid is. Lauwereyns toont dat de tegenstelling tussen hoofd en hart vals is, en dat de ratio – in termen van begrip & twijfel & onzekerheid – net de weg is naar een groter hart.

"veel kanten, veel aspecten, veel gevoelens en gedachten, die in hun veelheid troost bieden, uitbreiding, deling, uitgebreidheid, een groter bereik, meer zin, zoals in die titel van Hans Groenewegen, Met schrijven zin verzamelen, meer zin, een groter hart"

Die gulzigheid is een verslaving, en ik denk dat ik, net als Lauwereyns zelf, ook behoor tot “iedereen die verslaafd is aan het mysterie van lichaam en ziel, het brein en het bewustzijn”.

Lauwereyns komt over als iemand die heeft geleerd om de dingen die je niet in de hand hebt of kunt houden los te laten, en daarom misschien wel op zijn grootmoeder lijkt: “ik stel me voor dat Moeke tegen de tijd dat ik haar begon te kennen al zo veel had meegemaakt dat weinig dingen haar nog uit haar evenwicht brachten”.

Laat ik stoppen om dit boek te vatten of uit te leggen. Ik laat jullie met citaten die me troffen, ik zet ze gewoon onder elkaar – hopelijk overtuigen ze om Gehuwde rotsen een kans te geven.

(...)

Volledige recensie op Weighing A Pig Doesn't Fatten It… (mer)